Schaduwwerk | Wat is de schaduw?

Schaduwwerk, het is bijna een hype in heksenland en je bent dus niet ‘in’ als je het niet doet. Maar wat is het nu precies in mensentaal?

Wat is de schaduw?

Schaduwwerk komt uit de Jungiaanse psychologie en werd ontwikkeld door Carl Gustav Jung. Jung was een leerling van Freud, maar beide heren kregen een meningsverschil en braken met elkaar.

“Iedereen draagt een schaduw en hoe minder hij is belichaamd in het bewuste leven van het individu, des te zwarter en dichter hij is” – Jung

Onze schaduw staat altijd recht achter ons, net uit het zicht. Het is een psychologische term voor datgene wat we niet in onszelf kunnen zien. Maar het is, volgens Jung, wel net deze schaduw die voor creativiteit en spontaniteit zorgt. Je schaduw wegwerken is dus niet alleen onmogelijk (iedereen heeft een schaduw), maar de schaduw is ook noodzakelijk. Toch is de schaduw ook instinctief en irrationeel. In eerste instantie is het dus nodig om de schaduw te herkennen en te aanvaarden. Je schaduw onderzoeken kan leiden tot grotere authenticiteit, creativiteit, meer energie en persoonlijke ontwikkeling. Deze introspectie is ook nodig om tot een rijpere volwassenheid te komen.

Waaruit bestaat de schaduw?

Voornamelijk uit primitieve, negatieve menselijke emoties en impulsen. Voorbeelden daarvan zijn woede, jaloersheid, hebberigheid, zelfzucht, verlangens en de zucht naar macht. Kortweg, alles wat we als inferieure, slechte of onacceptabele eigenschappen in onszelf beschouwen. Wanneer we deze eigenschappen zo bestempelen, worden ze onze schaduw. Dit is dus eigenlijk al een sleutelzinnetje: we creëeren onze schaduw zelf! Alles wat incompatibel met ons bewust gedrag is, wordt in onze schaduw geplaatst. De persoonlijke schaduw, is dus het verworpen zelf. Deze verworpen delen gaan nergens naartoe. Ook al ontkennen we onze eigen schaduw, hij gaat niet weg. We onderdrukken hem alleen en verbannen hem naar ons onderbewustzijn.

Hoe komt dit?

Wanneer we ons als kind geuit hebben, kregen we soms wel eens te horen dat dit niet hoort. We kregen negatieve signalen vanuit onze omgeving. Misschien werden we boos en kregen we een tantrum, en werden we gestraft? Of we waren te uitbundig, te speels, spontaan of we deden gek, waardoor een leerkracht ons een standje gaf en ons eigenlijk beschaamde? We hebben ons gedrag aangepast om onze noden te bevredigen en geleerd ons aan te passen aan de externe wereld.

“The child puts all of these unwanted parts into an invisible bag and drags it behind him” – Robert Bly in ‘A little book of the Human Shadow’

Alle onaanvaarde of ontmoedigde delen van onszelf uit de eerste 20 jaar van ons leven, worden gebundeld en onder een mat geveegd. Onder die mat leeft onze schaduw.

Pysche bij de Oude Grieken

De Oude Grieken wisten al dat er een noodzaak bestaat om alle delen van de psyche te eren. Zij eerden deze delen als autonome Goden en Godinnen, en wisten dat een genegeerde God/in zich tegen jou keert en je kan vernietigen.

Elk deel van onszelf dat we negeren, keert zich ooit tegen ons en kan ons vernietigen. Het grootste probleem is dat de schaduw op zichzelf kan werken, en bij wijze van spreken de controle over het stuur kan overnemen, zonder dat we ons hier volledig van bewust zijn. Je kan het vergelijken met automatische piloot, waardoor we iets doen wat we anders niet zouden doen, of iets zeggen wat we anders niet zouden zeggen. Of onze gezichtsuitdrukking toont een emotie die we niet bewust voelen.

De gevaren van de schaduw

Je niet bewust zijn van je schaduw, kan je relatie met je partner, familie en vrienden schaden en kan een impact op je professionele relaties hebben. Het beïnvloedt ook je leiderschapskwaliteiten.